Mal Ayrılığı Rejimi Nedir?

Giriş

Evlilik, sadece duygusal değil, aynı zamanda hukuki bir birlikteliktir. Tarafların mal varlıkları üzerindeki hak ve yükümlülükleri de bu birlikteliğin önemli bir parçasıdır. Bu kapsamda, Türk Medeni Kanunu evli çiftlerin mal varlığına ilişkin olarak farklı mal rejimlerini düzenlemiştir. Bu rejimlerden biri de mal ayrılığı rejimidir.

“Mal ayrılığı rejimi nedir?” sorusu özellikle boşanma, miras, borç sorumluluğu gibi durumlarda gündeme gelmektedir. Bu yazıda, mal ayrılığı rejiminin tanımı, özellikleri, avantajları, boşanma ve miras hukuku açısından sonuçları detaylı olarak incelenecektir.

Mal Rejimi Nedir?

Mal rejimi, evlilik süresince eşlerin sahip oldukları malların yönetimi, tasarrufu ve evlilik sona erdiğinde bu malların paylaşımı ile ilgili hukuki düzenlemeyi ifade eder. Türkiye’de 2002 yılından itibaren yürürlüğe giren 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu, dört tür mal rejimi düzenlemiştir:

1. Edinilmiş mallara katılma (yasal rejim)
2. Mal ayrılığı
3. Paylaşmalı mal ayrılığı
4. Mal ortaklığı

Eşler herhangi bir sözleşme yapmamışsa, yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanır. Ancak eşler aralarında noter huzurunda mal ayrılığı rejimi sözleşmesi yaparak farklı bir mal rejimi tercih edebilir.

Mal Ayrılığı Rejimi Nedir?

Mal ayrılığı rejimi, eşlerin birbirlerinin mal varlıklarına hiçbir şekilde ortak olmadığı, herkesin kendi malından sadece kendisinin sorumlu olduğu bir rejimdir. Bu rejime göre, her eşin sahip olduğu mal varlığı sadece kendisine aittir ve evlilik boyunca elde edilen kazançlar da bireysel kabul edilir.

Türk Medeni Kanunu’nun 242–243. maddeleri arasında düzenlenen mal ayrılığı rejimi, eşlerin ekonomik olarak tamamen bağımsız olduğu bir sistemi ifade eder.

Mal Ayrılığı Rejiminde Mal Varlığının Özellikleri

Mal ayrılığı rejimi uygulanıyorsa:

• Eşler sahip oldukları taşınmaz, taşıt, banka hesabı gibi mallar üzerinde tek başına tasarruf hakkına sahiptir.
• Evlilik içinde kazanılan tüm gelirler ve mal varlıkları, kimin adına kayıtlıysa onun kişisel malı sayılır.
• Eşler birbirlerinin borçlarından kural olarak sorumlu değildir.
• Evlilik sona erdiğinde, mallar paylaşılmaz; herkes kendi malını alır.

Bu sistem özellikle kişisel mülkiyetin korunması açısından tercih edilmektedir.

Mal Ayrılığı Sözleşmesi Nasıl Yapılır?

Eşler, mal ayrılığı rejimine geçmek istiyorsa bu yönde bir mal rejimi sözleşmesi yapmaları gerekir. Bu sözleşme:

• Evlilik öncesinde yapılacaksa evlenme başvurusu sırasında
• Evlilik sırasında yapılacaksa noter huzurunda resmi şekilde

düzenlenmelidir. Sözleşmede açıkça “Mal ayrılığı rejimi kabul edilmiştir.” ibaresi bulunmalı ve her iki eşin de imzası olmalıdır.

Sözlü ya da el yazısı ile yapılan sözleşmeler geçersizdir.

Mal Ayrılığı Rejiminde Borç Sorumluluğu

Bu rejimde eşlerin borçları kişiseldir. Yani:

• Eşlerden biri kendi adına borçlandığında, diğeri bu borçtan sorumlu tutulamaz.
• Eşlerin her biri kendi mallarını ve borçlarını ayrı ayrı yönetir.
• Ancak ortak konut veya ortak giderler için yapılmış bazı borçlar istisna teşkil edebilir (örneğin ev kredisi).

Bu yönüyle mal ayrılığı rejimi, özellikle ticaretle uğraşan veya yüksek mali sorumluluğu olan eşler için riskten korunma sağlar.

Boşanma Halinde Mal Paylaşımı

Mal ayrılığı rejimi uygulanan evliliklerde boşanma gerçekleştiğinde:

• Eşlerin her biri, kendi adına kayıtlı malları alır.
• Diğer eşin bu mallar üzerinde herhangi bir hak iddia etme hakkı bulunmaz.
• Ancak istisna olarak, katkı payı alacağı gündeme gelebilir. Yani bir eşin, diğer eşin mal edinmesine maddi olarak katkıda bulunduğu ispatlanırsa, belirli bir oranda ödeme talep edebilir.

Katkı payı alacağı, ayrı bir dava ile talep edilir ve ispat yükü iddiada bulunan eşe aittir.

Mal Ayrılığı Rejiminin Avantajları ve Dezavantajları

Avantajları:

• Eşlerin mal varlıkları birbirinden net şekilde ayrılır.
• Borçlardan etkilenme riski azalır.
• Mal kaçırma iddialarına karşı ispat kolaylaşır.
• Herkes kendi ekonomik özgürlüğünü korur.

Dezavantajları:

• Evlilik içinde ortak emeğin karşılığı olmayabilir.
• Ev hanımı olan eş dezavantajlı duruma düşebilir.
• Boşanma durumunda katkıların ispatı zordur.

Bu nedenle mal ayrılığı rejimi tercih edilmeden önce her iki eşin de maddi durumları, çalışma hayatları ve evlilikten beklentileri dikkate alınmalıdır.

Mal Ayrılığı Rejimi ile Miras Hukuku İlişkisi

Mal rejimi ölümle sona erdiğinde, mal ayrılığı rejimi uyarınca eşler arasında herhangi bir paylaşım yapılmaz. Ölen eşin malları doğrudan miras hukukuna göre yasal mirasçılara intikal eder.

Sağ kalan eş, sadece miras payı oranında hak sahibi olur. Mal rejiminden doğan herhangi bir alacak hakkı talep edemez. Bu durum da mal ayrılığı rejiminin sonuçları açısından önemli bir farktır.

Mal Ayrılığı Rejimi ile Edinilmiş Mallara Katılma Arasındaki Fark

Özellik	Mal Ayrılığı	Edinilmiş Mallara Katılma
Evlilik içi kazanç	Bireysel maldır	Ortak maldır
Borçlardan sorumluluk	Kişiseldir	Kısmen ortaktır
Boşanma sonrası paylaşım	Herkes kendi malını alır	Mal paylaşımı yapılır
Katkı alacağı	Ayrı dava gerekir	Kanunen pay hakkı doğar

Bu farklar, özellikle boşanma veya vefat halinde mal paylaşımında ciddi farklılıklar doğurur.

Sonuç

Mal ayrılığı rejimi, eşlerin ekonomik bağımsızlığını ön planda tutan bir sistemdir. Ancak bu rejimi tercih etmeden önce hak ve yükümlülükler dikkatlice değerlendirilmelidir. Evlenmeden önce veya evlilik sırasında yapılacak mal rejimi sözleşmeleri ile eşler, ilişkilerini daha net ve güvenli hale getirebilir. Boşanma ve miras gibi durumlarda hak kaybı yaşanmaması için mutlaka bir aile hukuku avukatı ile görüşülmesi tavsiye edilir.