Tam yargı davası, idarenin hukuka aykırı eylem veya işlemleri nedeniyle kişisel hakları ihlal edilen bireylerin maddi ve manevi tazminat talep etmek amacıyla açtıkları bir dava türüdür.
Bu yazımızda, tam yargı davasının ne olduğu, hangi durumlarda açılabileceği, dava süreci, şartları ve hukuki sonuçları gibi konuları detaylı şekilde ele alacağız.
Tam Yargı Davası Nedir?
📌 Tam yargı davası, idarenin (devletin) hukuka aykırı eylem veya işlemleri nedeniyle kişilerin uğradığı zararların tazmin edilmesini sağlayan bir idari dava türüdür.
Bu dava ile davacı, maddi zararlarını (örneğin mal kaybı) veya manevi zararlarını (örneğin kişilik haklarının ihlali, psikolojik zarar) talep edebilir.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Tam Yargı Davasına Örnekler:
🔹 Haksız yere kamudan ihraç edilen bir kişinin uğradığı gelir kaybı nedeniyle açacağı tazminat davası
🔹 Belediyenin yol yapım çalışması sırasında bir mülk sahibine zarar vermesi nedeniyle açılan dava
🔹 Haksız gözaltı veya tutuklama nedeniyle kişinin uğradığı zararları talep ettiği dava
🔹 Kamu hastanesindeki bir doktor hatası nedeniyle mağdur olan kişinin açtığı dava
Tam Yargı Davasının Şartları
Tam yargı davası açabilmek için şu şartların sağlanması gerekmektedir:
| Şart | Açıklama |
|---|---|
| İdari Bir İşlem veya Eylem Olmalı | Davanın konusunu, idarenin yaptığı bir işlem veya eylem oluşturmalıdır. |
| Kişisel Hak İhlali Olmalı | İdari işlem veya eylem nedeniyle davacının bir hakkı ihlal edilmiş olmalıdır. |
| Zararın Varlığı ve Nedensellik Bağı | Davacının uğradığı zarar ile idarenin işlemi arasında doğrudan bir bağlantı olmalıdır. |
| Dava Açmadan Önce İdareye Başvuru Yapılmalı | Öncelikle ilgili idareye başvuru yapılarak zarar tazmin edilmesi talep edilmelidir. Eğer idare talebi reddederse veya cevap vermezse dava açılabilir. |
📌 Önemli: İdarenin işlemine karşı önce iptal davası açılmışsa ve dava kazanılmışsa, bu karara dayanarak tam yargı davası açılabilir.
Tam Yargı Davası Nasıl Açılır?
Tam yargı davası açma süreci şu adımlardan oluşur:
1. Öncelikle İdareye Başvuru Yapılmalı
- Zarar gören kişi, ilgili idareye başvurarak zararın tazmin edilmesini talep etmelidir.
- İdare, başvuruyu 60 gün içinde yanıtlamazsa veya reddederse, dava açma hakkı doğar.
2. Yetkili Mahkemeye Dava Açma
- Dava, idari işlem veya eylemin gerçekleştiği yerin İdare Mahkemesi’nde açılır.
- Eğer idari işlem Cumhurbaşkanlığı, Bakanlık gibi yüksek idari mercilerden geliyorsa, dava Danıştay’da açılabilir.
3. Dava Dilekçesinin Hazırlanması
- Dava dilekçesinde şu hususlar bulunmalıdır:
🔹 Davacının kimlik ve iletişim bilgileri
🔹 İdarenin yaptığı işlem veya eylem
🔹 Uğranılan zararın türü (maddi veya manevi)
🔹 Talep edilen tazminat miktarı
4. Delillerin Sunulması
- Davacı, belgeler, tanık ifadeleri, bilirkişi raporları ve uzman görüşleri gibi delillerle zararını ispat etmelidir.
5. Mahkeme Süreci ve Karar
- Mahkeme, davayı inceleyerek idarenin hukuka aykırı bir işlem yapıp yapmadığını ve zarar olup olmadığını değerlendirir.
- Eğer dava haklı bulunursa, idare tazminat ödemeye mahkum edilir.
Tam Yargı Davasında Süreler
📌 Tam yargı davası açma süresi, Türk İdari Yargılama Usulü Kanunu (2577 sayılı Yasa) çerçevesinde belirlenmiştir.
🔹 İdari İşlemler Nedeniyle Açılacak Davalar İçin:
- İşlemin yazılı bildirildiği tarihten itibaren 60 gün içinde dava açılmalıdır.
🔹 İdari Eylemler Nedeniyle Açılacak Davalar İçin:
- İdareye başvuru yapıldıktan sonra cevap verilmemesi veya reddedilmesi halinde 60 gün içinde dava açılabilir.
- Her durumda, idari eylemin gerçekleştiği tarihten itibaren 1 yıl içinde dava açılmalıdır.
📌 Eğer dava açma süresi kaçırılırsa, tazminat talebi hakkı kaybedilir!
Tam Yargı Davasında Tazminat Türleri
Tam yargı davalarında maddi ve manevi tazminat talep edilebilir:
| Tazminat Türü | Açıklama |
|---|---|
| Maddi Tazminat | Kişinin uğradığı doğrudan mali zararların karşılanmasıdır (örneğin, maaş kaybı, mal zararı). |
| Manevi Tazminat | Kişinin yaşadığı psikolojik ve sosyal zararın karşılanmasıdır (örneğin, haksız tutuklama nedeniyle itibar kaybı). |
📌 Mahkeme, tazminat miktarını belirlerken zarar gören kişinin durumu ve olayın ağırlığını göz önünde bulundurur.
Tam Yargı Davası Örnekleri
📌 1. Haksız İşten Çıkarma Nedeniyle Tazminat
🔹 Kamu görevlisi, hukuka aykırı olarak görevden alınmışsa, mahkemeye başvurarak göreve iade ve tazminat talep edebilir.
📌 2. Haksız Gözaltı veya Tutuklama Nedeniyle Tazminat
🔹 Kişi haksız yere gözaltına alındıysa, devlete karşı manevi ve maddi tazminat davası açabilir.
📌 3. Belediye Hatası Nedeniyle Zarar
🔹 Belediye altyapı çalışmaları sırasında bir binaya zarar verdiyse, mal sahipleri tazminat talep edebilir.
Tam Yargı Davası ile İptal Davası Arasındaki Fark
📌 Tam yargı davası ile iptal davası sıkça karıştırılsa da, temel farkları şu şekildedir:
| Kriter | Tam Yargı Davası | İptal Davası |
|---|---|---|
| Amacı | Tazminat talep etmek | İdari işlemin iptali |
| Sonuç | Maddi veya manevi zarar karşılanır | İdari işlem geçersiz sayılır |
| Örnek | Haksız tutuklama için tazminat istemek | Usulsüz vergi cezasının iptali |
Sonuç
✅ Tam yargı davası, idarenin hukuka aykırı işlem veya eylemleri nedeniyle zarar gören kişilerin tazminat talep etmek için açtıkları bir davadır.
✅ Dava açmadan önce idareye başvuru yapılmalı ve süreler dikkatle takip edilmelidir.
✅ Mahkeme, maddi ve manevi zararların giderilmesi için idareyi tazminata mahkum edebilir.
📌 Eğer idari bir işlem veya eylem nedeniyle zarar gördüyseniz, hak kaybı yaşamamak için hukuki destek alarak tam yargı davası açabilirsiniz.
Bir yanıt yazın