Karşılıksız çek, ticari hayatın en yaygın ödeme araçlarından biri olan çekin, bankada yeterli karşılık bulunmaması nedeniyle ödenmemesi durumudur. Hem alacaklıyı mağdur eden hem de çeki keşide eden (çeki düzenleyen) kişi için cezai ve idari sonuçlar doğuran ciddi bir hukuki problemdir.
Bu yazıda, karşılıksız çek nedir, hangi hallerde oluşur, 2025 yılı itibarıyla karşılıksız çekin cezası nedir, şikayet süreci nasıl işler ve çek mağdurları ne yapabilir, detaylı olarak ele alınmıştır.
1. Karşılıksız Çek Nedir?
Karşılıksız çek, çekin bankaya ibrazında, çek bedelinin tamamının veya bir kısmının ödenememesi durumudur.
📌 Yani çeki düzenleyen kişinin banka hesabında yeterli para yoktur ve çekte yazılı tutar tahsil edilemez.
Bu durum, hem Çek Kanunu (5941 sayılı Kanun) hem de Türk Ticaret Kanunu kapsamında değerlendirilir.
2. Hukuki Dayanak: 5941 Sayılı Çek Kanunu
Çek Kanunu madde 5:
“Karşılıksız çek keşide eden kişi hakkında, adli para cezasına hükmolunur.”
Bu düzenlemeye göre, karşılıksız çek düzenleyen kişi, cezai sorumlulukla karşı karşıya kalır.
3. Karşılıksız Çekin Unsurları Nelerdir?
Bir çekin karşılıksız sayılabilmesi için:
✅ Çekin usulüne uygun düzenlenmiş olması
✅ Süresi içinde bankaya ibraz edilmesi
✅ Banka hesabında yeterli tutarın bulunmaması
✅ Bankaca “karşılıksızdır” kaşesi vurulması
gerekmektedir.
4. Karşılıksız Çek Suçu Ne Zaman Oluşur?
Karşılıksız çek suçu;
- Çekin süresi içinde ibrazı,
- Bankanın ödeme yapamaması,
- Banka tarafından “karşılıksızdır” işlemi yapılması
halinde oluşur.
👉 İbraza rağmen banka çek bedelini ödeyemiyorsa, karşılıksız çek suçu gerçekleşmiş olur.
5. 2025 Karşılıksız Çek Cezaları
5941 sayılı Kanun’a göre:
- Adli para cezası uygulanır.
- Her çek yaprağı için çek bedelinin karşılıksız kalan kısmı kadar adli para cezası verilir.
- Ancak bu ceza 20.000 TL’den az, 500.000 TL’den fazla olamaz.
📌 Adli para cezası ödenmezse, hapis cezasına çevrilir.
📌 Hapis süresi: 1500 güne kadar adli para cezası → ödenmezse cezaevinde infaz edilir.
6. Ceza Davası Süreci Nasıl İşler?
✅ Aşama 1: Bankadan Karşılıksızlık Belgesi Alınır
Çek bankaya ibraz edilir ve karşılıksızsa, banka “karşılıksızdır” kaşesi basar.
✅ Aşama 2: Savcılığa Suç Duyurusu Yapılır
Şikayetçi alacaklı, çekin düzenlendiği yer Cumhuriyet Savcılığı’na başvurur.
✅ Aşama 3: Dava Açılır ve Karar Verilir
Mahkeme, adli para cezasına hükmeder. Ceza ödenmezse hapis kararı çıkar.
7. Şikayet Süresi ve Zamanaşımı
Şikayet süresi: Karşılıksız işlemi yapılmasından itibaren 6 ay
Zamanaşımı süresi: Karşılıksız çek suçları için 3 yıl
📌 Süre geçerse dava açılması mümkün değildir.
8. Hangi Durumlarda Ceza Verilmez?
- Çek süresinden sonra ibraz edilirse
- Çek kaybolur, zayi olursa
- Şikayet süresi kaçırılmışsa
- Çek sahibi iflas etmişse ve bu sabit ise
Bu hallerde ceza verilmesi mümkün değildir.
9. Karşılıksız Çekte Hapis Cezası Gerçekten Uygulanıyor mu?
Evet. Özellikle son yıllarda ödeme niyeti olmayan kötü niyetli borçlulara karşı hapis cezaları uygulanmaktadır.
✔ 2025 yılında da karşılıksız çek suçu adli para cezası + tazyik hapsi ile cezalandırılmaktadır.
✔ Ancak çek bedelinin tamamı ödenirse ceza düşer (infaz durur).
10. Alacaklı Olarak Neler Yapabilirsiniz?
🔹 Bankadan karşılıksızlık kaşesi alın
🔹 Savcılığa suç duyurusunda bulunun
🔹 Çek keşidecisinin tüm bilgilerini toplayın
🔹 Aynı anda icra takibi başlatabilirsiniz (ceza davası dışında)
📌 Hem ceza davası hem icra takibi birlikte yürütülebilir.
Sonuç
Karşılıksız çek, sadece bir borcun ödenmemesi değil, aynı zamanda bir ceza yargılamasına konu olacak hukuki bir suçtur. 2025 yılı itibarıyla karşılıksız çek düzenleyen kişiler hakkında ciddi adli yaptırımlar uygulanmaktadır.
📌 Mağdur olan alacaklılar haklarını zamanında ve etkin şekilde kullanmalı,
📌 Çek keşide eden kişiler ise cezai ve mali sonuçlara karşı bilinçli hareket etmelidir.
Hak kayıplarının önlenmesi adına bir ceza hukuku veya icra hukuku avukatından destek alınması önerilir.
Bir yanıt yazın