Uzaktan çalışma, çalışanların işlerini işverenin belirlediği iş yeri dışında, genellikle evlerinden veya başka bir mekândan gerçekleştirdiği çalışma modelidir. Son yıllarda özellikle teknolojinin gelişimi ve pandeminin etkisiyle hızla yaygınlaşan bu çalışma şekli, iş hayatında esnekliği artırmakta ve çalışma hayatına önemli yenilikler getirmektedir.
Türkiye’de uzaktan çalışma, İş Kanunu’nun 14. maddesinde düzenlenmiş olup, uzaktan çalışma uygulamasının kuralları, çalışan ve işverenlerin yükümlülükleri kanunla açıkça belirlenmiştir.
Uzaktan Çalışmanın Hukuki Tanımı Nedir?
4857 Sayılı İş Kanunu’na göre uzaktan çalışma; “işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini, evinde veya teknolojik iletişim araçlarıyla işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı şekilde kurulan iş ilişkisidir.”
Bu tanımdan hareketle uzaktan çalışma, işçi ile işveren arasında mutlaka yazılı bir sözleşmeyle belirlenmeli ve çalışma şartları net olarak ortaya konmalıdır.
Uzaktan Çalışma Sözleşmesi Nasıl Yapılır?
Uzaktan çalışma sözleşmesi yazılı olarak yapılmalıdır. Bu sözleşme, klasik iş sözleşmelerinden farklı olarak şu özel unsurları içermelidir:
- Çalışmanın gerçekleşeceği yer (ev veya başka bir adres),
- İşçinin kullanacağı ekipmanlar ve bu ekipmanların sağlanma koşulları,
- İşveren tarafından karşılanacak giderler (internet, elektrik gibi),
- İşçi ve işveren arasında iletişimin nasıl sağlanacağı,
- İşin yapılacağı gün ve saatler.
Sözleşmenin yazılı yapılmaması durumunda, hukuken uzaktan çalışma ilişkisinden söz edilemez ve taraflar çeşitli hukuki sorunlarla karşılaşabilir.
Uzaktan Çalışmanın Uygulanma Şartları Nelerdir?
Uzaktan çalışmanın yasal ve düzgün bir şekilde uygulanabilmesi için aşağıdaki şartların sağlanması gereklidir:
Çalışanın Rızası
İşveren tek taraflı olarak uzaktan çalışma uygulamasına geçemez. İşçinin mutlaka açık ve yazılı rızasının alınması gerekir.
Yazılı Anlaşma
Taraflar arasında uzaktan çalışmanın esaslarını düzenleyen yazılı bir sözleşme yapılmalıdır.
İş Sağlığı ve Güvenliği
İşveren, uzaktan çalışan işçinin iş sağlığı ve güvenliği konusunda bilgilendirilmesini sağlamakla yükümlüdür. Uzaktan çalışma yapılan ortamın sağlık ve güvenlik açısından uygun olması gerekir.
Maliyetlerin Karşılanması
İşveren, işçinin çalışmak için ihtiyaç duyduğu ekipmanları sağlamak veya ekipmanları işçi sağlıyorsa bunlara ilişkin maliyetleri karşılamak zorundadır.
Uzaktan Çalışmada İşverenin Yükümlülükleri Nelerdir?
Uzaktan çalışma modelinde işveren aşağıdaki yükümlülükleri yerine getirmelidir:
- İş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almak,
- İşçinin kullanacağı ekipmanı temin etmek veya maliyetini karşılamak,
- Uzaktan çalışmanın esaslarını yazılı olarak belirlemek,
- İşçinin çalışma saatlerini net olarak düzenlemek ve işçi ile iletişim kanallarını açık tutmak.
Uzaktan Çalışmada İşçinin Yükümlülükleri Nelerdir?
Uzaktan çalışan işçinin yükümlülükleri şunlardır:
- Belirlenen çalışma saatlerine uymak,
- İşverenle iletişimi sürekli sağlamak,
- İşveren tarafından sağlanan ekipmanları özenle kullanmak ve korumak,
- İş sağlığı ve güvenliği kurallarına uymak,
- Gizlilik ilkelerine dikkat etmek ve işverenin bilgilerini korumak.
Uzaktan Çalışmanın Avantajları Nelerdir?
Uzaktan çalışma modelinin hem işveren hem de işçiler açısından çeşitli avantajları bulunmaktadır:
- Zaman ve maliyet tasarrufu sağlar,
- Çalışanların motivasyon ve verimliliğini artırır,
- İş ve özel hayat dengesini geliştirir,
- Ofis giderlerini azaltır ve işletmelere mali avantajlar sağlar.
Uzaktan Çalışmanın Dezavantajları Nelerdir?
Avantajlarının yanında bazı dezavantajları da bulunmaktadır:
- İş disiplini sorunları yaşanabilir,
- Sosyal izolasyona sebep olabilir,
- İletişim problemleri ortaya çıkabilir,
- Performans takibinde güçlük yaşanabilir.
Uzaktan Çalışmada Fazla Mesai ve Tatil Hakları Nasıl Uygulanır?
Uzaktan çalışan işçiler, fazla çalışma yaptıkları takdirde fazla mesai ücretine hak kazanırlar. Yasal izin ve tatil hakları da normal çalışanlarla aynıdır. İşveren, işçinin çalışma sürelerini açık ve net bir şekilde belirleyerek fazla mesaiye ilişkin kayıtları tutmak zorundadır.
Uzaktan Çalışma İlişkisi Nasıl Sonlandırılır?
Uzaktan çalışma sözleşmesi, normal iş sözleşmeleri gibi feshedilebilir. İş Kanunu hükümlerine göre fesih yapılmalı ve taraflar arasındaki haklar korunmalıdır. İşveren, fesih nedenlerini ve sürecini yazılı olarak işçiye bildirmek zorundadır.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
- Uzaktan çalışma nedir?
İşçinin işini işyeri dışında, genellikle evinden yerine getirdiği çalışma modelidir. - Uzaktan çalışma sözleşmesi nasıl yapılır?
Yazılı olarak ve çalışma koşullarını açıkça belirterek yapılmalıdır. - Uzaktan çalışmaya geçiş için işçinin rızası şart mıdır?
Evet, işçinin yazılı onayı olmadan uzaktan çalışma uygulanamaz. - Uzaktan çalışma giderlerini kim karşılar?
İşveren karşılamakla yükümlüdür. - Uzaktan çalışan işçinin fazla mesai hakkı var mıdır?
Evet, uzaktan çalışan işçinin fazla mesai hakkı vardır. - İş sağlığı ve güvenliği uzaktan çalışmada geçerli midir?
Evet, işveren uzaktan çalışma koşullarında da bu yükümlülükleri yerine getirmelidir. - Uzaktan çalışanların tatil hakkı var mıdır?
Evet, diğer çalışanlarla aynı şekilde yıllık izin ve resmi tatil hakları vardır. - Uzaktan çalışma sözleşmesi nasıl sona erdirilir?
İş Kanunu hükümlerine göre feshedilebilir ve fesih yazılı olarak yapılmalıdır. - Uzaktan çalışanlar için iletişim yöntemleri nasıl belirlenir?
Sözleşmede yazılı olarak belirtilmesi gerekir. - Uzaktan çalışan işçi performansı nasıl ölçülür?
İşveren belirli kriterler belirleyerek işçinin performansını takip eder.
Bir yanıt yazın