Giriş
Evlilik kurumu yalnızca duygusal bir birliktelik değil, aynı zamanda bir hukuki ve ekonomik birliktelik anlamına da gelir. Bu birlikteliğin ekonomik boyutu, evlilik süresince edinilen malların yönetimi ve paylaşımı açısından büyük önem taşır. Türk Medeni Kanunu, eşler arasındaki mal ilişkisini mal rejimleri kapsamında düzenler. Mal rejimi, eşlerin mal varlıkları üzerindeki hak ve sorumluluklarını belirleyen temel yapıdır.
Bu yazıda, Türkiye’de geçerli olan yasal mal rejimi türlerini, hangi durumlarda hangi mal rejiminin uygulandığını, evlilik sırasında ve sona erdiğinde malların nasıl paylaşıldığını ve tarafların nelere dikkat etmesi gerektiğini tüm yönleriyle açıklayacağız.
Mal Rejimi Nedir?
Mal rejimi, eşlerin evlilik süresince sahip oldukları malların edinilmesi, yönetilmesi, tasarrufu ve paylaşımı ile ilgili hukuki kuralları ifade eder. Eşler, yasal mal rejimini kabul edebilecekleri gibi, kendi aralarında sözleşme ile başka bir mal rejimini de seçebilirler.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Türk Medeni Kanunu’nda Düzenlenen Mal Rejimi Türleri
1. Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi (Yasal Rejim)
2002 yılından itibaren yürürlüğe giren 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ile birlikte yasal mal rejimi “edinilmiş mallara katılma rejimi” olarak belirlenmiştir.
Özellikleri:
- Evlilik süresince edinilen mallar ortak sayılır.
- Evlilik sona erdiğinde eşler, bu mallar üzerinde yarı yarıya hak sahibidir.
Edinilmiş Mallara Örnekler:
- Maaş, ücret ve primler
- Sosyal güvenlik ödemeleri
- İş gelirleri
- Birlikte edinilen taşınmazlar
Kişisel Mallar:
- Evlilik öncesi sahip olunan mallar
- Miras ve bağış yoluyla gelen mallar
- Kişisel kullanım eşyaları
2. Mal Ayrılığı Rejimi
Bu rejimde her eşin malı kendine aittir. Eşler birbirlerinin mallarına ortak olmaz ve paylaşım söz konusu değildir.
Avantajı:
- Mal varlıklarının korunması istenir.
Dezavantajı:
- Ev içi emek ve katkının hukuki karşılığı sınırlıdır.
3. Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi
Bu sistemde de mallar ayrıdır ancak evlilik sonunda edinilmiş mallar belirli kurallara göre paylaşılır. Bu rejim sözleşme ile seçilmelidir.
4. Mal Ortaklığı Rejimi
Tüm mallar, eşler arasında ortak hale gelir. Hem evlilik öncesi hem de sonrası mallar ortak sayılır. Bu rejim de yine mal rejimi sözleşmesi ile belirlenebilir.
Mal Rejimi Ne Zaman ve Nasıl Seçilir?
- Evlilik öncesi veya evlilik sırasında noter aracılığıyla mal rejimi sözleşmesi yapılabilir.
- Sözleşme yapılmazsa, yasal rejim olan edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanır.
- Mal rejimi değişikliği için her iki eşin rızası şarttır.
Evlilik Sırasında Mal Rejimi Nasıl Uygulanır?
- Eşler mal edinme ve tasarruf etme haklarını özgürce kullanabilir.
- Bir eşin borcundan dolayı, diğer eşin malı haczedilemez.
- Ortak alınan mallarda pay oranı belgelenmemişse, eşit sayılır.
Boşanma Halinde Mal Paylaşımı
Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi’nde:
- Evlilik süresince edinilen mallar yarı yarıya bölüşülür.
- Eşlerden biri diğerinin katkısını belgeleyebilirse katkı payı alacağı gündeme gelebilir.
- Kişisel mallar paylaşılmaz.
Mal Ayrılığı Rejimi’nde:
- Her eş yalnızca kendi adına olan malları alır.
- Ortak edinim veya katkı varsa, bu ancak katkı payı alacağı davası ile talep edilebilir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. Evlilikten önce alınan mallar boşanma halinde paylaşılır mı?
Hayır. Evlilik öncesi edinilen mallar kişisel mal sayılır ve paylaşılmaz.
2. Mal rejimi sözleşmesi yapılmazsa hangi rejim geçerli olur?
Varsayılan olarak “edinilmiş mallara katılma rejimi” uygulanır.
3. Mal rejimi sözleşmesi sadece evlilikten önce mi yapılır?
Hayır. Evlilik sırasında da yapılabilir. Noter aracılığıyla düzenlenmesi gerekir.
4. Eşin aldığı miras malları ortak sayılır mı?
Hayır. Miras yoluyla gelen mallar kişisel maldır ve paylaşılmaz.
5. Mal rejimi davası ne zaman açılır?
Boşanma davası ile birlikte ya da boşanma kararı kesinleştikten sonra açılabilir.
6. Mal rejimi değiştirilebilir mi?
Evet. Eşlerin ortak rızası ile noter huzurunda yapılacak sözleşmeyle değiştirilebilir.
Sonuç
Mal rejimi, evlilik süresince ve sona erdiğinde taraflar arasında ortaya çıkabilecek hak kayıplarını önlemek açısından büyük önem taşır. Eşlerin bilinçli bir şekilde hangi rejimi seçeceklerini ve bu seçimin sonuçlarını değerlendirmeleri gerekir. Özellikle mal paylaşımına ilişkin uyuşmazlıkların önlenmesi için mal rejimi sözleşmesi yapmak veya yasal hakların bilinçli bir şekilde kullanılması önemlidir. Bu süreçlerde uzman bir aile hukuku avukatından danışmanlık alınması hak kayıplarını önleyecektir.
Bir yanıt yazın