Modern ticaretin temel taşlarından biri olan kıymetli evrak, özellikle çek, bono ve poliçe gibi ödeme araçları üzerinden işleyen bir ekonomik sistemin güvencesini sağlar. Bu belgelerin düzenlenmesi, devri ve tahsili sırasında ortaya çıkan hukuki uyuşmazlıkların çözümünde devreye giren kıymetli evrak avukatı, alacaklıların haklarını koruma ve borçlularla olan ihtilafları çözme noktasında kilit rol oynar. Peki, kıymetli evrak avukatı ne iş yapar, hangi davalara bakar ve kimler bu tür bir uzmandan destek almalıdır?
Kıymetli Evrak Nedir?
Kıymetli evrak; belgeye sıkı sıkıya bağlı, senet üzerinde yer alan hakların ancak belge ile birlikte devredilebildiği özel belgeler bütünüdür. En yaygın kıymetli evrak türleri:
- Çek
- Bono (emre muharrer senet)
- Poliçe
Bu belgeler, Türk Ticaret Kanunu çerçevesinde düzenlenmiştir ve taşıdıkları hak, senedin kendisinden ayrı olarak ileri sürülemez.
Kıymetli Evrak Avukatı Kimdir?
Kıymetli evrak avukatı, çek, bono, poliçe gibi belgelerden doğan alacak-borç ilişkilerinde müvekkillerine hukuki danışmanlık ve dava temsil hizmeti sunan, ticaret hukuku ve icra hukuku konusunda uzmanlaşmış bir avukattır. Bu avukatlar, genellikle iş dünyası, KOBİ’ler ve ticari alacaklara sahip bireyler tarafından tercih edilir.
Kıymetli Evrak Avukatı Ne İş Yapar?
Kıymetli evrak avukatı, hem dava öncesi (danışmanlık, ihtar, anlaşma) hem de dava ve icra süreçlerinde görev alır. İşte temel faaliyet alanları:
1. Çek Davaları ve İcra Takipleri
Çek, ticarette en çok kullanılan kıymetli evrak türlerinden biridir. Ancak karşılıksız çek verilmesi hâlinde:
- İcra takibi başlatılır
- Mahkemeye müracaatla ceza davası (çek düzenleme ve kullanma yasağı) açılabilir
- Tahsil edilemeyen alacaklar için menfi tespit veya istirdat davası açılabilir
Kıymetli evrak avukatı, bu süreci başından sonuna kadar yürütür.
2. Bono (Senet) Alacaklarının Tahsili
Bono alacaklarında:
- İcra takibi başlatılır
- Borçluya ödeme emri gönderilir
- Ödeme yapılmazsa haciz ve satış işlemleri başlatılır
- Zamanaşımı süresi içinde tahsil sağlanmazsa alacak riske girer
Avukat, doğru zamanda, etkili şekilde hukuki işlemleri yürütür.
3. Poliçe İşlemleri ve Uyuşmazlıkları
Poliçe, daha çok bankalar arası ve şirketler arasında kullanılır. Ödemesi yapılmayan poliçelerde:
- Kabul etmeme protestosu,
- Ödememe protestosu,
- Müteselsil sorumlulara karşı dava açma
gibi işlemleri kıymetli evrak avukatı üstlenir.
4. Sahtecilik ve İtiraz Davaları
Kimi zaman senetlerin sahte düzenlenmesi, imza inkarı veya haksız takip iddiaları gündeme gelir. Bu gibi durumlarda:
- İtirazın iptali davası
- İmza itirazı
- Sahte evrak düzenleme şikâyeti
davalara konu olur ve avukat bu aşamada kritik görev üstlenir.
5. Ticari Şirketlere Danışmanlık
Kıymetli evrak kullanımı yaygın olan ticari şirketler için:
- Alacak yönetimi
- Vade takibi
- Protesto düzenleme
- Hukuki risk analizi
gibi hizmetler de sunar.
Hangi Davalarda Görev Alır?
Kıymetli evrak avukatı aşağıdaki davalarda aktif rol oynar:
- Karşılıksız çek davası
- Bono tahsilat davası
- Poliçeye dayalı icra takibi
- Menfi tespit davası (borçlu olmadığını ispatlama)
- İstirdat davası (haksız ödemeyi geri alma)
- İmza inkarı davası
- Sahte senet nedeniyle ceza davası
Ne Zaman Kıymetli Evrak Avukatına Başvurmalı?
Aşağıdaki durumlarda bir kıymetli evrak avukatına başvurulması önerilir:
- Elinizde tahsil edilmemiş çek, bono veya poliçe varsa
- Hakkınızda senetle icra takibi başlatılmışsa
- Ödeme emrine itiraz etmek istiyorsanız
- Sahte bir senetle dolandırıldığınızı düşünüyorsanız
- Ticari sözleşmelerde kıymetli evrak kullanmak istiyorsanız
Kıymetli Evrak Avukatı Ücretleri Ne Kadardır?
2025 yılı itibarıyla Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi’ne göre:
- İcra takibi başlatma: 5.000 – 15.000 TL
- Menfi tespit davası: 25.000 – 75.000 TL
- Karşılıksız çek ceza davası: 20.000 – 60.000 TL
Ücret, dava değeri, senet tutarı, icra takibinin zorluğu gibi unsurlara göre değişir.
Kıymetli Evrak Avukatının Takip Ettiği Mevzuat
- Türk Ticaret Kanunu
- İcra ve İflas Kanunu
- Türk Ceza Kanunu (sahtecilik, dolandırıcılık suçları)
- Türk Borçlar Kanunu
- Yargıtay içtihatları
Avukat, sadece yasa bilgisiyle değil, güncel yargı kararlarını da takip ederek etkili savunma yapar.
Kıymetli Evrak Avukatı ile Çalışmanın Faydaları
- Alacakların hızlı tahsil edilmesi
- Usul hatalarının önlenmesi
- Sahtecilik risklerine karşı korunma
- Borçluya karşı güçlü hukuki temsil
- Ticari itibarın korunması
SSS: Sıkça Sorulan Sorular
1. Karşılıksız çek için dava açabilir miyim?
Evet. Karşılıksız çek düzenleyen kişiye karşı hem icra takibi başlatılabilir hem de ceza davası açılabilir.
2. Senet zaman aşımı süresi ne kadardır?
Senet için genel zaman aşımı süresi 3 yıldır, ancak bazı durumlarda bu süre değişebilir.
3. Bono için ödeme yapılmazsa ne olur?
İcra takibi başlatılır. Borçlu ödeme yapmazsa malvarlığına haciz konur.
4. İmza bana ait değil, ne yapmalıyım?
İmza itirazı davası açarak borçlu olmadığınızı ispatlayabilirsiniz.
5. Avukata ödeme yapmadan işlem başlatabilir miyim?
Avukatlık hizmeti, profesyonel danışmanlık olduğu için ücret ödemeden işlem başlatılamaz. Ancak bazı avukatlar taksitli çalışma yapabilir.
6. Şirketler için kıymetli evrak takibi nasıl olur?
Şirketler adına toplu icra takipleri yapılabilir. Sözleşme kapsamında avukata vekâletname verilmesi yeterlidir.
Sonuç
Kıymetli evrak avukatı, iş dünyasının kalbinde yer alan çek, bono ve poliçe gibi belgelerden doğan ihtilafların çözümünde hayati rol oynar. Alacakların tahsili, sahtecilik risklerinin önlenmesi, ödeme sorunlarının çözülmesi ve ticari güvenliğin sağlanması açısından bu alandaki uzman avukat desteği büyük önem taşır. Hem bireysel alacaklılar hem de ticari işletmeler için doğru zamanda doğru adımı atmak, profesyonel hukuki destekle mümkün hale gelir.
Bir yanıt yazın