Türkiye’de çalışmak isteyen yabancı uyruklu kişilerin en önemli hukuki yükümlülüklerinden biri çalışma izni almaktır. Gerek işverenlerin sorumlulukları gerekse yabancıların hakları açısından, bu sürecin doğru ve eksiksiz bir şekilde yürütülmesi kritik öneme sahiptir.
Bu makalede “çalışma izni nasıl alınır?” sorusunu tüm yönleriyle ele alıyor, başvuru yolları, gerekli belgeler, süreler, reddedilme sebepleri ve başvuru sonrası süreçler hakkında kapsamlı bilgi sunuyoruz.
Çalışma İzni Nedir?
Çalışma izni, yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’de yasal olarak istihdam edilebilmesini sağlayan resmi bir belgedir. Bu izin, hem işveren hem de çalışan açısından yasal bir zorunluluktur ve 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun ile düzenlenmiştir.
Çalışma izni alınmadan yapılan çalışmalar, kaçak işçilik olarak değerlendirilir ve hem işveren hem de yabancı için idari para cezaları gündeme gelir.
Kimler Çalışma İzni Almak Zorundadır?
Türkiye’de çalışmak isteyen şu kişiler mutlaka çalışma izni almak zorundadır:
- Yabancı işçiler (bireysel çalışanlar dahil)
- Yabancı akademisyenler
- Ev hizmetlerinde çalışan yabancılar
- Serbest meslek sahibi yabancılar
- Geçici koruma veya uluslararası koruma kapsamındaki bazı kişiler
Ancak bazı yabancıların çalışma izninden muaf tutulduğu özel durumlar da vardır (örneğin diplomatik personel, kısa süreli eğitim amaçlı gelenler gibi).
Çalışma İzni Türleri Nelerdir?
- Süreli Çalışma İzni: İlk başvuruda maksimum 1 yıl verilir. Aynı işyerinde çalışmaya devam edilmesi durumunda 2 yıl, ardından 3 yıl uzatılabilir.
- Süresiz Çalışma İzni: Türkiye’de kesintisiz en az 8 yıl ikamet eden ya da toplamda 6 yıl çalışma izni ile çalışan yabancılara verilir.
- Bağımsız Çalışma İzni: Serbest meslek sahiplerine, belirli sektörlerde faaliyet gösterebilmeleri için verilir.
- Turkuaz Kart: Nitelikli yabancı çalışanlara verilen, hem ikamet hem de çalışma hakkı tanıyan özel bir kart sistemidir.
Çalışma İzni Nasıl Alınır?
Başvuru yöntemi, yabancının Türkiye’de bulunup bulunmamasına göre farklılık gösterir:
1. Yurt İçi Başvuru (Türkiye’de Yasal Olarak İkamet Edenler)
- Yabancı kişi geçerli bir ikamet iznine sahipse, çalışma izni başvurusu e-Devlet üzerinden yapılabilir.
- İşverenin, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın online sistemine giriş yapması gerekir.
- Başvurunun ardından 6 iş günü içinde gerekli belgeler sisteme yüklenir.
2. Yurt Dışı Başvuru (Yabancı Türkiye’de Değilse)
- Yabancı kişi, Türkiye Cumhuriyeti dış temsilciliklerine (konsolosluklara) başvuru yapar.
- Vize başvurusu ve çalışma izni başvurusu eş zamanlı alınır.
- Dış temsilcilik tarafından verilen başvuru numarası ile işveren Türkiye’de sisteme giriş yapar ve başvuruyu tamamlar.
Gerekli Belgeler Nelerdir?
İşveren Tarafından Sunulacak Belgeler:
- Başvuru formu
- İmza sirküleri
- Ticaret Sicil Gazetesi örneği
- Vergi levhası
- Son yılın bilanço ve gelir tablosu
- Faaliyet belgesi
Yabancı Çalışan Tarafından Sunulacak Belgeler:
- Pasaport sureti
- Diploma (varsa denklik belgesi)
- 1 adet vesikalık fotoğraf
- İkamet izni belgesi (varsa)
- Özgeçmiş (CV)
Çalışma İzni Başvuru Süresi ve Değerlendirme
Başvurular genellikle 30 gün içinde sonuçlandırılır. Bakanlık gerekli görürse ek belge talep edebilir. Eksiksiz belgelerle yapılan başvurular daha hızlı sonuçlanır.
Çalışma izni başvurusu olumlu sonuçlanırsa, izin belgesi düzenlenerek hem işverene hem çalışana tebliğ edilir. Ardından yabancı adına SGK giriş işlemleri yapılmalıdır.
Çalışma İzni Reddi ve İtiraz
Başvurunun reddedilme nedenleri şunlar olabilir:
- Belgelerin eksik veya sahte olması
- Yabancının niteliklerinin uygun olmaması
- İşyerinin kriterleri taşımaması
- Türkiye’de aynı işi yapacak Türk vatandaşının mevcut olması
Red halinde, itiraz süresi 30 gündür. İtiraz, yine e-Devlet sistemi üzerinden yapılabilir. Ret kararına karşı ayrıca idare mahkemesinde dava açma hakkı da vardır.
Çalışma İzni Harç ve Kart Ücretleri (2024)
2024 yılı itibariyle çalışma izni için ödenmesi gereken harç ve kart ücretleri şu şekildedir:
- Süreli çalışma izni harcı: Yaklaşık 4.800 TL
- Çalışma izni kart bedeli: Yaklaşık 500 TL
- Turkuaz Kart ücreti: Daha yüksek, kişisel niteliğe göre değişir
Bu tutarlar her yıl yeniden değerleme oranında artar.
Çalışma İzni İle Sağlanan Haklar
- SGK güvencesine kavuşma
- Yasal çalışma hakkı
- Süre sonunda ikamet izni uzatma imkanı
- Süresiz izne geçiş şansı
- Aile birleşimi başvurusu kolaylığı
İşverenlerin Yasal Sorumlulukları
Yabancı çalıştıran işverenlerin şu yükümlülükleri vardır:
- Çalışma izni almadan iş başlatmamak
- SGK girişlerini süresinde yapmak
- Çalışma izni süresi sonunda işlemleri yenilemek
- Yabancının işten ayrılması halinde 15 gün içinde Bakanlığa bildirim yapmak
Aksi durumda işverene 10.000 TL’ye kadar idari para cezası uygulanabilir.
Özel Statülü Yabancıların Durumu
1. Geçici Koruma Altındaki Suriyeliler
Özel düzenlemeler çerçevesinde valilik onayı ve belirli sektörlerde çalışma hakkı tanınmaktadır. Başvurular Göç İdaresi koordinasyonunda yürütülür.
2. Öğrenci Vizesi ile Bulunanlar
Türkiye’de eğitim gören yabancı öğrenciler belirli şartlarla yarı zamanlı çalışma izni alabilir. Lisans ve lisansüstü öğrenciler için bu durum geçerlidir.
Sonuç: Çalışma İzni Süreci Bilgi ve Dikkat Gerektirir
Türkiye’de yasal olarak çalışmak isteyen yabancılar için çalışma izni almak hem yasal bir zorunluluk hem de hakların güvencesidir. Bu süreçte doğru bilgiyle hareket etmek, belgelerin eksiksiz sunulması ve başvurunun dikkatle yapılması büyük önem taşır.
İşverenler için de ciddi sorumluluklar doğuran bu süreçte, gerektiğinde bir hukukçu ya da danışmandan destek almak, sürecin sağlıklı yürütülmesini sağlar.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Bir yanıt yazın