Türkiye, coğrafi konumu nedeniyle göç yolları üzerinde yer alır ve bu nedenle birçok yabancı, ülkemize farklı gerekçelerle giriş yapmaktadır. Bu kişilerin bir kısmı çeşitli yasal ikamet izinleri ile Türkiye’de kalırken, bazıları için standart izinler yetersiz kalabilmektedir. İşte bu gibi durumlar için “insani ikamet izni” devreye girer. Bu makalede, insani ikamet izni nedir, kimlere verilir, şartları ve yasal dayanakları nelerdir gibi soruların cevaplarını detaylı şekilde bulacaksınız.
İnsani İkamet İzni Nedir?
İnsani ikamet izni, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) kapsamında düzenlenen ve belirli olağanüstü durumlarda yabancılara verilen geçici bir ikamet izni türüdür.
Yasal Dayanak:
- YUKK Madde 46 ve 47
- İnsani gerekçelerle ve kamu yararı gözetilerek verilen bir izin türüdür.
Bu izin, herhangi bir vize şartı aranmadan, bazı durumlarda geçici bir çözüm olarak sağlanır. Kural olarak kısa süreli ya da uzun süreli oturma izni almak mümkün olmayan ya da sınır dışı edilemeyen kişilere uygulanır.
İnsani İkamet İzni Kimlere Verilir?
İnsani ikamet izni şu durumlarda verilebilir:
- Sınır dışı edilmesi mümkün olmayan yabancılar
- Uluslararası koruma başvurusu reddedilen ama geri gönderilmesi hayati risk taşıyan kişiler.
- Ülkelerine gönderilmeleri durumunda işkence, ölüm, kötü muamele riski bulunan kişiler
- Acil sağlık, güvenlik ya da mağduriyet gerekçeleriyle Türkiye’den ayrılamayanlar
- Aile birliğinin korunması amacıyla
- Çocukların üstün yararı gözetilerek
- Olağanüstü durumlar (doğal afet, iç savaş, salgın hastalık vb.) nedeniyle ülkelerine dönemeyen kişiler
- Geçici süreyle Türkiye’de kalmasına kamu yararı görülenler
- Uluslararası koruma başvurusu yapmakla birlikte işlemi sürenler
İnsani İkamet İzninin Özellikleri
- Geçici niteliktedir. Uzun vadeli çözüm değildir.
- İlk veriliş süresi genellikle 1 yıldır, ancak durumun devamına göre uzatılabilir.
- Diğer ikamet izinlerine geçiş yapılabilir.
- İkamet izni süresince çalışma izni başvurusu yapılabilir.
- Sağlık hizmetlerinden sınırlı olarak faydalanabilirler.
Başvuru Süreci ve Gerekli Belgeler
Başvuru Nereye Yapılır?
- İl Göç İdaresi Müdürlükleri’ne şahsen başvuru yapılır.
- Online sistem üzerinden randevu alınması önerilir.
Gerekli Belgeler:
- Geçerli pasaport veya seyahat belgesi (varsa)
- 4 adet biyometrik fotoğraf
- Başvuru formu
- Başvuru gerekçelerini açıklayan dilekçe
- Gerekçeye göre ek belgeler (sağlık raporu, emniyet yazısı, insani nedenleri destekleyen evraklar)
- Uluslararası koruma başvurusu varsa onunla ilgili belgeler
Değerlendirme ve Karar Süreci
Başvuru, İl Göç İdaresi tarafından değerlendirilir. Başvurunun kabul edilmesi için başvurucunun durumunun gerçekten insani gerekçelere dayanması gerekir. Karar süresi değişebilir; acil durumlarda daha hızlı sonuç alınabilir.
İnsani İkamet İzninin Avantajları
- Sınır dışı edilme riskine karşı hukuki koruma sağlar.
- Eğitim, barınma ve sağlık gibi temel hizmetlerden yararlanma imkanı sunar.
- Türkiye’de yasal statü sağlar, düzensiz göçmen konumundan çıkarır.
- Çalışma izni başvurusu yapılmasına olanak tanır.
- Gelecekte vatandaşlık veya farklı ikamet izni türlerine geçişe imkan sunar.
İnsani İkamet İzni Olanlar Ne Yapabilir, Ne Yapamaz?
| Yapabilecekleri | Yapamayacakları |
|---|---|
| Türkiye’de yasal şekilde kalabilir | Diğer ülkelere vizesiz seyahat edemez |
| Çalışma izni başvurusu yapabilir | Otomatik olarak vatandaşlık kazanmaz |
| Sağlık hizmetlerinden yararlanabilir | Her kamu hizmetine doğrudan erişemez |
| Geçerli bir kimlik belgesi alabilir | Kalıcı oturma hakkı elde etmez |
İnsani İkamet İzni ile Vatandaşlık Alınabilir mi?
İnsani ikamet izni, tek başına vatandaşlık kazanımı için doğrudan bir yol değildir. Ancak bu izinle uzun süre Türkiye’de yasal olarak kalan ve diğer şartları sağlayan kişiler genel yolla vatandaşlık başvurusunda bulunabilirler.
İnsani İkamet İzni Ne Zaman İptal Edilir?
Aşağıdaki durumlarda iptal edilebilir:
- İnsani nedenlerin ortadan kalkması
- Yalan beyanda bulunulması
- Kamu düzenini tehdit eden davranışlar
- Türkiye’den ayrılma ve geri dönmeme hali
İptal kararı verilirse yabancı, tekrar sınır dışı edilme riskiyle karşı karşıya kalabilir.
İnsani İkamet İzni ile Diğer İkamet İzinleri Arasındaki Fark
| Kriter | İnsani İkamet İzni | Kısa Süreli İkamet | Uzun Süreli İkamet |
|---|---|---|---|
| Gerekçe | Olağanüstü durumlar | Turizm, eğitim vb. | Kesintisiz 8 yıl ikamet |
| Süre | Geçici (genelde 1 yıl) | 1-2 yıl | Süresiz |
| Yenileme | Duruma göre | Başvuru şartlarına bağlı | Süresiz |
| Haklar | Temel haklar | Geniş haklar | Tam haklar |
Sonuç: İnsani Gerekçelerle Hukuki Koruma Mümkün
İnsani ikamet izni, Türkiye’nin uluslararası hukuka uygun şekilde yabancıları koruma yükümlülüğünün bir yansımasıdır. İnsan hakları ve temel ihtiyaçlar temelinde verilen bu izin türü, özellikle mağduriyet yaşayan yabancılar için hayati bir kurtuluş yoludur. Bu süreci doğru yönetmek için uzman bir hukukçudan destek alınması her zaman faydalıdır.
Bir yanıt yazın